دکتر علی اقبال آگاه امور شهری، یکی از دلایل عدم نهادینه شدن فرهنگ شهرنشینی در افغانستان را مهاجرت و ازدحام بیش از حد روستائیان به شهرها عنوان کرد.
به باور علی اقبال، جنگهای طولانی مدت، حضور 70 در صدی روستائیان در شهرها و نابسامانیهای اجتماعی طی بیش از چهار دهه، سبب شد تا فرهنگ با ثبات شهری در افغانستان شکل نگیرد.
بر اساس گفتههای اقبال، تعدادی از شهرنشینان که در گذشته در شهرهای افغانستان زندگی میکردند کشور را ترک کردند و مهاجر شدند و اکنون جایگزین آنها کسانی هستند که از مناطق حومه ای و روستاها آمده و با همان فرهنگ روستایی، ساکن شهرها شدهاند.
علت دیگر از دید اقبال، پائین بودن میزان سواد مردم است، زیرا به باور وی بخش غالب جامعه افغانستان و حتی کسانی که در اطراف شهرهای بزرگ نیز ساکن هستند یا از نعمت سواد کلاً بیبهره مانده و یا اینکه سطح سواد پایین دارند و این امر باعث شد که آنها پذیرش فرهنگ شهرنشینی را کمتر مورد توجه قرار دهند.
به گفته این آگاه امور شهری، انجام نشدن کارهای لازم با طرح و برنامه مدون، مانند آموزشهای شهروندی، رشد فرهنگ شهری از طریق نهادهای رسمی مانند شهرداری ها و رسانهها و… را میتوان از دیگر دلایل بیثباتی فرهنگ شهرنشینی در کشور عنوان کرد.
از نظر اقبال، بر اثر مجموعه عوامل ذکر شده در کنار مسائل اقتصادی که فقر شهری مزید بر علت شده است، امروز افغانستان شاهد نوعی نابسامانی در فضاهای شهری و خصوصاً کلان شهرها است که به اشکال مختلف مانند رفتارهای خشونتآمیز، ساختوسازهای غیر اصولی، اقتصادهای غیر رسمی که در سطح شهر شکل میگیرد و همچنین دست فروشیهای غیرعادی، عدم رعایت نظافت و حتی در رفتارهای رانندگان بروز پیدا میکند و در کل بههمریختگی را به وجود میآورد.
