تحلیل سیاست‌های مهاجرتی فرانسه در ۲۰۲۵
از کابل تا پاریس، سفری پرتلاطم
گزارش ویژه همدم‌نیوز از پاریس
فرزانه محمدی – ۱۷ نوامبر ۲۰۲۵
به عنوان یک خبرنگار افغان که سه سال پیش با چمدانی پر از خاطرات سقوط کابل وارد فرانسه شدم، سال ۲۰۲۵ را نه تنها در آمارها، بلکه در چهره‌های خسته هموطنانم در محله‌های مهاجرنشین پاریس می‌بینم. از میدان باستیل تا کمپ‌های کالِه، مهاجرت برای ما افغان‌ها چیزی فراتر از سیاست است؛ این بقا، امید و گاهی ناامیدی است.
در این سال، دولت فرانسه با اجرای کامل قانون مهاجرت ۲۰۲۴ و اصلاحات تابستانی، بر کنترل سخت‌تر و ادغام عمیق‌تر تمرکز کرد. اما آیا این سیاست‌ها پلی برای ادغام ما ساخته یا دیواری بالاتر؟ بر اساس داده‌های تازه OCDE، گزارش‌های وزارت کشور و گفتگوهایم با فعالان افغان در پاریس، این تحلیل را از دل جامعه‌مان می‌نویسم.
سال ۲۰۲۵؛ دوگانه برای مهاجران
سال ۲۰۲۵ برای مهاجران فارسی‌زبان دو وجه داشت:
• ساده‌سازی ویزاهای کاری برای نخبگان
• افزایش آستانه‌های درآمدی و الزامات زبانی که بسیاری از خانواده‌های افغان را به حاشیه راند
نرخ اشتغال کلی مهاجران به ۴۵ درصد رسید، اما برای زنان افغان، که اغلب با موانع فرهنگی روبه‌رو هستند، تنها ۳۰ درصد بود. فاطمه، دوستی از هرات که در یک کافه پاریسی کار می‌کند، می‌گوید:
“ادغام؟ اول باید زبان را با بچه‌ها و کار نیمه‌وقت یاد بگیریم.”
قانون مهاجرتی ۲۰۲۴ در عمل: کنترل با طعم ادغام
قانون «کنترل مهاجرت و بهبود ادغام» که از ژانویه ۲۰۲۴ اجرایی شد، در ۲۰۲۵ به آزمون واقعی رسید. شورای قانون اساسی با سانسور نیمی از مواد، تعادلی ایجاد کرد، اما اجرای الزامات زبانی را اجباری‌تر کرد؛ تسلط به فرانسه حالا شرط تمدید اقامت است.
بودجه کلاس‌های زبان، با وجود کاهش ۱۰ درصدی به دلیل بحران‌های اقتصادی، بیش از ۲۰۰ هزار مهاجر از جمله هزاران افغان را پوشش داد.
فرمان ژوئیه ۲۰۲۵ (Décret n° 2025-647) برنامه‌های آموزشی برای تازه‌واردان را گسترش داد و «هفته ادغام» در اکتبر، با رویدادهایی در انجمن‌های فعال، نرخ مشارکت را به ۷۵ درصد رساند. اما احمد، فعال افغان، می‌گوید:
“این برنامه‌ها خوبند، اما بدون بودجه کافی، فقط وعده‌اند. ما نیاز به کار واقعی داریم، نه فقط درس‌های فرهنگی.”
پناهندگی و اخراج: سایه طالبان بر مرزهای فرانسه
در ۲۰۲۵، فرانسه پیمان اتحادیه اروپا را با سیاست «پناهندگی هدفمند» اجرا کرد. قربانیان آزار سیاسی – مثل بسیاری از ما افغان‌ها که از طالبان گریختیم – حمایت کامل گرفتند، اما کسانی با دلایل اقتصادی یا جنگی، با اخراج روبه‌رو شدند.
آمار وزارت کشور نشان می‌دهد که اخراج‌ها ۱۵ درصد افزایش یافته و بیش از ۲۵ هزار مورد تا اکتبر ثبت شده‌اند، عمدتاً در کالِه، جایی که صدها افغان منتظر قایق به انگلیس‌اند.
سیاست دوگانه بود: حمایت از زنان و فعالان حقوق بشر، اما اخراج ۵۰۰ نفر که ادغام نشده یا مجرم بودند. سخنرانی برونو رتایو، وزیر کشور، در فوریه بر «کاهش ورودهای نامنظم» تمرکز داشت که ورودها را ۲۰ درصد کاهش داد.
فرانسه، خارج از کشورهای تحت فشار اتحادیه مثل ایتالیا، تنها ۳۰ هزار پناهجو پذیرفت. گزارش La Cimade کمبود امکانات اسکان را هشدار داد و هزاران پناهجو در خیابان‌های پاریس سرگردان ماندند.
مهاجرت کاری و خانوادگی: فرصت برای نخبگان، مانع برای خانواده‌ها
مهاجرت کاری: هدف ۲۰۰ هزار نیروی ماهر محقق شد و ویزاهای «تالنت پاسپورت» برای مهندسان و پزشکان صادر شد. اصلاحات تابستانی، آستانه درآمدی را به ۵۰ هزار یورو برد اما فرآیندها آنلاین شد؛ نرخ موفقیت ۶۵ درصد بود. اقتصاد فرانسه ۲.۵ میلیارد یورو سود برد، اما جریمه‌های اداری جدید هزینه ورود را ۲۰ درصد افزایش داد.
مهاجرت خانوادگی: الزامات درآمدی کمی کاهش یافت، اما شرط زبانی و دوره ۶ ماهه اجباری برای همسران حفظ شد. درخواست‌های موفق ۱۰ درصد افزایش یافت (۴۵ هزار موفق)، اما تأخیرها به ۶ ماه رسید. برای خانواده‌های افغان، این یعنی جدایی طولانی‌تر.
سیستم ETIAS از ژوئن سفرهای کوتاه از خاورمیانه را کنترل کرد و ورودهای نامنظم را ۱۲ درصد کاهش داد.
ادغام: پیشرفت نابرابر
دستورالعمل ۲۰۲۵ مهاجران را به برنامه‌های جمهوری ملزم کرد. نرخ اشتغال کلی ۴۵ درصد بود، اما نابرابری‌ها عمیق است. زنان افغان تنها ۳۰ درصد شاغل‌اند و اغلب در مشاغل کم‌درآمد فعالیت می‌کنند.
جمع بندی:
سال ۲۰۲۵ برای مهاجران افغان در فرانسه سالی پرچالش و دوگانه بود:
سیاست‌های پناهندگی هدفمند و فشار بر مهاجران غیرادغام‌شده، سایه‌ای از ناامنی و جدایی را بر جامعه مهاجران انداخت، در حالی که برنامه‌های ادغام و آموزش، هرچند محدود، نشانه‌هایی از پیشرفت و امید را به همراه داشت.در نهایت، تجربه سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که ادغام واقعی تنها با ترکیب فرصت‌های آموزشی، اشتغال و حمایت اجتماعی ممکن است و مسیر مهاجران افغان بویژه زنان، همچنان با چالش‌ها و مقاومت‌های ساختاری روبه‌روست.
