مادرید | همدم‌نیوز – ۱۷ میزان ۱۴۰۴
در مادرید، پایتخت اسپانیا، دادگاهی مردمی برای رسیدگی به جنایات طالبان علیه زنان افغانستان برگزار شد — رخدادی تاریخی که هدفش مستندسازی و پیگیری جهانی آپارتاید جنسیتی در افغانستان است.
این دادگاه با همکاری کانون وکلای مدافع مادرید، محکمه دایمی مردمی (Permanent Peoples’ Tribunal) و چندین سازمان مدنی افغان برگزار شد و از روز چهارشنبه ۱۶ میزان آغاز و تا جمعه ۱۸ میزان ادامه یافت.
در این جلسات، دادستان‌ها کیفرخواست‌هایی علیه رهبران ارشد طالبان از جمله هبت‌الله آخندزاده، سراج‌الدین حقانی، ملا یعقوب، عبدالغنی برادر و ندا محمد ندیم ارائه کردند.
زنان افغان – قربانیان مستقیم رژیم طالبان – در جایگاه شاهد حاضر شدند و شهادت‌های تکان‌دهنده‌ای از شکنجه، تجاوز، بازداشت خودسرانه، سنگسار و حذف کامل از زندگی عمومی ارائه کردند.
شهادت زنان؛ «درد ما، بحران اخلاقی جهان است»
در نخستین روز دادگاه، شهرزاد اکبر، رئیس پیشین کمیسیون حقوق بشر افغانستان، گفت که جهان با «توجیه نرم‌های فرهنگی» به عادی‌سازی طالبان کمک کرده است.
او تأکید کرد که هیچ اقدام معناداری برای توقف سرکوب زنان انجام نشده و «جنایات طالبان به بخشی از نظم عادی جهان بدل شده است.»
دادستانان از جمله آزاده رازمحمد، محب مدثر، بنفشه یعقوبی و اورزلا نعمت، سیاست‌های طالبان را آپارتاید جنسیتی سازمان‌یافته توصیف کردند.
به گفته‌ی آنان، طالبان عامدانه زنان و دختران را از آموزش، کار، درمان و حضور اجتماعی محروم کرده‌اند تا نظامی بر پایه حذف جنسیتی بسازند.
خانم یعقوبی در بیانیه‌اش گفت:
«درد زنان افغان، بحران اخلاقی جهان است. سکوت در برابر این جنایت، همدستی با ظالم است.»
روایت‌های درد و مقاومت
در طول سه روز، ده‌ها زن افغان شهادت دادند؛ از زندانیان سابق تا معترضان و بازماندگان حملات تروریستی.
پروانه ابراهیم‌خیل، یکی از زنان زندانی‌شده توسط طالبان، گفت که بارها شکنجه شده و حکم سنگسار برایش صادر شده بود.
عاطفه حمیدی، از معترضان شناخته‌شده، گفت طالبان او را با اسلحه تهدید کرده و شب‌ها از ترس تجاوز خواب نداشت.
یکی از قربانیان حمله به آموزشگاه «کاج» نیز شهادت داد که طالبان با خاموشی جهان جسورتر شده‌اند:
«دخترانی که روزی دفترچه در دست داشتند، امروز در گورهای دسته‌جمعی آرمیده‌اند.»
ترکیب دادگاه و روند حقوقی
هیئت قضات شامل هفت حقوقدان بین‌المللی از اسپانیا، آفریقای جنوبی، ایتالیا، هند، مصر و افغانستان بود؛ از جمله رشیده منجو (رئیس هیئت قضات)، غزال حارس، مای ال‌سدانی و مارینا فورتی.
دادگاه اعلام کرد که بیانیه‌ی نهایی قضات در ماه قوس ۱۴۰۴ منتشر خواهد شد و یافته‌هایش به‌عنوان مستند حقوقی برای نهادهای رسمی بین‌المللی مانند دیوان کیفری بین‌المللی ارسال می‌شود.
محدودیت‌های طالبان و فشار جهانی
این دادگاه قدرت الزام‌آور ندارد، اما سازمان‌دهندگان می‌گویند هدف اصلی آن افزایش آگاهی جهانی، جمع‌آوری شواهد قضایی، و فشار بر دولت‌ها برای عدم مشروعیت‌بخشی به طالبان است.
به گفته‌ی ناظران، این محکمه نمادین می‌تواند مسیر را برای عدالت انتقالی و پیگرد رسمی جنایات طالبان در مجامع بین‌المللی هموار کند.
تحلیل همدم‌نیوز | عدالت نمادین، صدای خاموشان
تحلیل از تحریریه همدم‌نیوز
دادگاه مادرید هرچند قدرت اجرایی ندارد، اما قدرت اخلاقی و تاریخی آن غیرقابل انکار است.
در شرایطی که جهان به عادی‌سازی طالبان عادت کرده، این دادگاه یادآور شد که سکوت، شریک جرم است.
شهادت زنان افغان در مادرید تنها روایت رنج نبود؛ اعاده کرامت بود.
این دادگاه نماد مقاومت مدنی جهانی در برابر سیاستی است که زن را از انسانیت حذف می‌کند.
طالبان شاید در کابل قدرت دارند، اما در مادرید، در برابر تاریخ ایستاده‌اند — و این همان آغاز عدالت است.
گفت‌وگو و تعامل همدم‌نیوز
نظر شما چیست؟
آیا این دادگاه مردمی می‌تواند صدای زنان افغان را به عدالت جهانی برساند؟
آیا جهان آماده است «آپارتاید جنسیتی» را همچون یک جنایت علیه بشریت به رسمیت بشناسد؟
دیدگاه خود را با ما در بخش نظرها بنویسید
