هشدار سیگار درباره ۲۰ سال کمک امریکا به افغانستان: میان کمکهای بشردوستانه و میلیاردهای از دسترفته
دفتر بازرس ویژه ایالات متحده برای بازسازی افغانستان (سیگار – SIGAR) روز چهارشنبه آخرین گزارش خود را منتشر کرد؛ گزارشی که تصویری دقیق از کمکهای مالی امریکا به افغانستان و همچنین هدررفت گسترده این کمکها در بیش از دو دهه گذشته ارائه میکند.
این گزارش نشان میدهد که ایالات متحده پس از بازگشت طالبان به قدرت، کمکهای بشردوستانه خود به افغانستان را قطع نکرده است. واشنگتن همچنان از طریق سازمانهای بینالمللی و نهادهای امدادی پول ارسال میکند، بدون هیچ تماس رسمی با مقامات de facto طالبان.
میلیاردهایی که در دوران جمهوری افغانستان ناپدید شد
بخش مهم این گزارش به اتلاف، تقلب و سوءاستفاده از کمکهای امریکا در دوره جمهوری افغانستان اختصاص دارد.
سیگار میگوید طی سالهای ۲۰۰۲ تا نیمه ۲۰۲۱، امریکا ۱۴۴.۷ میلیارد دالر برای بازسازی افغانستان هزینه کرده است.
اما میان ۲۶ تا ۲۹ میلیارد دالر این مبلغ در شبکهای از اتلاف، سوءاستفاده، تقلب، قراردادهای ناکارآمد و فساد سازمانیافته از بین رفته است.
بر اساس یافتههای گزارش:
۱٬۳۲۷ مورد اتلاف، تقلب یا سوءاستفاده ثبت شده است؛
۹۳ درصد این موارد مربوط به اتلاف منابع و مدیریت ناکارآمد بوده است؛
این پروندهها شامل پروژههای ناتمام، قراردادهای صوری، پرداختهای مشکوک، قراردادهای ناکام و نبود نظارت مؤثر بر مصرف پول بوده است.
سیگار تأکید میکند که ترکیب یک حکومت آسیبپذیر، سیستم نظارتی ضعیف و وابستگی افراطی به کمکهای خارجی، زمینهساز فساد ساختاری در افغانستان شده است.
نظارت گسترده: ۹۰۰ گزارش و نزدیک به ۲۰۰۰ ضعف کنترلی
بین سالهای ۲۰۰۹ تا آگست ۲۰۲۵، سیگار:
۹۰۰ گزارش رسمی شامل حسابرسی مالی، ارزیابی برنامهها، بازرسیها و نامههای هشدار منتشر کرده است؛
و ۱٬۹۱۱ مورد ضعف کنترلی در ساختار اداری، مالی و نظارتی پروژههای کمکرسان شناسایی کرده است.
این ارقام نشان میدهد که جامعه بینالمللی در افغانستان با چالشی ساختاری مواجه بوده است: نبود یک سیستم حکمرانی کارآمد برای مدیریت میلیاردها دالر کمک خارجی.
تداوم کمکهای امریکا پس از قدرتگیری طالبان
با وجود تغییر بزرگ سیاسی در افغانستان در سال ۲۰۲۱، امریکا همچنان به ارسال کمکهای بشردوستانه ادامه میدهد.
سیگار گزارش داده است که تنها در سه ماه نخست سال ۲۰۲۵، ۱۲۰ میلیون دالر کمک جدید به افغانستان ارسال شده است.
از زمان بازگشت طالبان، تعهدات امریکا اکنون به بیش از ۳.۸۳ میلیارد دالر رسیده است؛ پولی که صرفاً از طریق سازمانهای بینالمللی، نهادهای امدادی و شرکای عملیاتی توزیع میشود.
واشنگتن میگوید هدف آن جلوگیری از یک بحران انسانی گسترده است، بدون اینکه بهطور رسمی حکومت طالبان را به رسمیت بشناسد.
پیامدهای قضایی: ۱۷۱ محکومیت و ۱.۷ میلیارد دالر بازگرداندهشده
گزارش همچنان دستاوردهای قضایی سالهای فعالیت سیگار را برجسته میسازد.
به گفته این اداره، تاکنون ۱۷۱ نفر — در امریکا و افغانستان — به اتهام فساد، تقلب، رشوهستانی و اختلاس محکوم شدهاند.
این پروندهها منجر شده به:
۱.۷ میلیارد دالر جریمه کیفری،
مصادره داراییها،
تسویههای مدنی،
و بازگرداندن پولهای از دسترفته به دولت امریکا.
سیگار تأکید میکند که فساد تنها در داخل افغانستان رخ نداده؛ بلکه شبکههایی در داخل ایالات متحده و میان پیمانکاران خارجی نیز در این چرخه نقش داشتهاند.
