هم‌زمان با آغاز دروس حضوری دانشگاههای دولتی در شماری از ولایات، وزارت تحصیلات عالی دستورهای جدید در مورد نحوه پوشش و حضور استادان و دانشجویان صادر کرده است. بربنیاد طرح جدید وزارت تحصیلات عالی که روزنامه ۸صبح آن را منتشر نموده است، استادان، کارمندان اداری و دانشجویان دانشگاه‌ها و موسسات تحصیلات عالی به پوشیدن لباس ملی مکلف شده‌اند. هرچند در این طرح مشخص نشده است که لباس ملی همان لباس پیراهن و تنبان است یا خیر. در این طرح هم‌چنان ذکر شده است که کارمندان اداری و دانشجویان، سیرت و صورت‌شان را باید با شریعت اسلامی برابر کنند. در این طرح در رابطه به چگونگی سیرت و صورت اسلامی نیز جزییات داده نشده است.
وضع قیود تازه وزارت تحصیلات عالی، واکنش تند برخی از استادان و دانشجویان دانشگاه‌ها را برانگیخته است. یعقوب یسنا، نویسنده و استاد پیشین دانشگاه البیرونی، در واکنش به طرح جدید وزارت تحصیلات عالی گفت که این طرح، سلب آزادی فردی و اعمال فشار بر استادان و دانشجویان است. وی هدف از این اقدام وزارت تحصیلات عالی را متقاعد ساختن استادان فعلی به فرار و گماشتن افراد مورد نظر حکومت کنونی دانست. وی افزود: «وقتی به لباس استادان و دانشجویان دانشگاه گیر می‌دهند، این کار سلب آزادی حق خصوصی یک استاد دانشگاه و دانشجویان است. امروز لباس ملی می‌گویند، فردا لنگی و ریش را اضافه می‌کنند. طالبان با چنین فشارهای سازمان‌دهی شده می‌خواهند استادان را وادار به فرار کنند تا افراد مورد نظر خود را در دانشگاه‌ها مقرر کنند.»
در لایحه جدید وزارت تحصیلات عالی، به خبرنگاران و رسانه‌ها نیز قیود وضع شده است. بربنیاد این طرح، هیچ خبرنگاری حق تصویر‌برداری از محوطه دانشگاه‌ها و مصاحبه با استادان و کارمندان اداری دانشگاههای دولتی را ندارد. آقای یسنا در واکنش به وضع محدودیت‌ها به مسوولان و کارمندان دانشگاه‌ها در مورد صحبت با رسانه‌ها و خبرنگاران گفت: «این مورد اعمال فشار بر نهاد دانشگاه است؛ زیرا حکومت کنونی می‌خواهد هرچه دل آن‌ها خواست در دانشگاه انجام دهند. فردا اگر استادی را اخراج کردند و… به رسانه‌ها می‌گویند این خبر مربوط دانشگاه‌ها است، حق ندارید اطلاع‌رسانی کنید.»
در همین حال حامد عبیدی، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی حکومت پیشین و استاد دانشگاه، گفت که در حکومت پیشین نیز خبرنگاران به هدف تهیه گزارش یا تصویربردای بدون اجازه‌نامه نمی‌توانستند وارد دانشگاههای دولتی شوند. وی تاکید کرد که این اقدام حکومت پیشین به هدف تامین ارتباط خوب میان خبرنگاران و وزارت تحصیلات عالی بود. عبیدی افزود در صورتی‌که در لایحه جدید وزارت تحصیلات عالی کشور، خبرنگاران و رسانه‌ها خلاف لایحه گذشته این وزارت به هیچ صورت اجازه ورود به دانشگاه‌ها را نداشته باشند، این اقدام در حقیقت خفه ساختن صدای آزادی بیان و خاموش ماندن صدای رسای دانشجویان است.
در همین حال، برخی از دانشجویان وضع محدودیت‌های تازه به دانشجویان را قابل قبول نمی‌دانند. فرخنده محبی، دانشجوی دانشکده ژورنالیسم یکی از دانشگاههای دولتی، گفت که پوشیدن لباس‌های رسمی، توهین به رسم و عنعنات افغانستان نیست، بل نشان‌دهنده پذیرش فرهنگ‌های مختلف به هدف برقراری ارتباط خوب است. وی از حکومت طالبان خواست که دست‌کم زمینه را برای فراگیری علم و دانش تنگ نسازد.
در یک طرح جدید دیگر وزارت تحصیلات عالی که چند روز پیش به دسترس رسانه‌ها قرار گرفته بود، نیز بر جداسازی کامل جنسیتی در دانشگاه‌ها تاکید شده است. براساس این طرح، دانشجویان دختر با محدودیت‌ها و تبعیض‌های جدیدی روبه‌رو خواهند شد. در این طرح، دانشجویان دختر و پسر باید در صنوف جداگانه درس بخوانند. دانشجویان، استادان و کارمندان اداری زن باید با «حجاب کامل» به دانشگاه بیایند. این پوشش باید «سیاه، ساده و گشاد و چندلا باشد که تمام بدن را بپوشاند.» در ضمن، آرایش برای آنان ممنوع شده است. هم‌چنان براساس این طرح، دانشجویان دختر تنها توسط استادان زن درس داده خواهند شد و در صورت کمبود، از استادان مرد به‌طور موقت برای تدریس این دانشجویان استفاده خواهد شد.
براساس این طرح، وزارت تحصیلات عالی تصمیم دارد زنان بیشتری را برای تدریس در دانشگاههای دولتی جذب کند؛ زیرا به گفته این وزارت، تنها ۱۰ درصد استادان دانشگاههای دولتی زن هستند.
با این‌همه، خواستیم در این موارد دیدگاه مقام‌های وزارت تحصیلات عالی را نیز داشته باشیم، اما با تلاش‌های مکرر، موفق نشدیم.
گفتنی است که در حال حاضر دانشگاههای دولتی تنها در مناطق گرمسیر به روی دانشجویان باز است. قرار است دانشگاههای دولتی در مناطق سردسیر نیز به تاریخ هفتم حوت آغاز شود.
