ماه‌ها پیش از آن‌که رییس‌جمهور جو بایدن سال گذشته خروج کامل ایالات متحده از افغانستان را اعلام کند، ناظر واشنگتن هشدار داد که نیروی هوایی افغانستان بدون کمک، آموزش و حفاظت حیاتی امریکا از بین خواهد رفت. این گزارش روز سه‌شنبه از طبقه‌بندی خارج شد.
جان سوپکو بازرس کل ویژه برای بازسازی افغانستان، در این گزارش که در جنوری ۲۰۲۱ به وزارت دفاع ارائه شد، تأکید می‌کند که به مقامات امریکایی هشدار داده شده بود که نیروی هوایی افغانستان پس از خروج ایالات متحده نمی‌تواند دوام بیاورد. به طور خاص، این گزارش به کوتاهی ایالات متحده در آموزش کادر پشتیبانی افغان اشاره می‌کند که در نتیجه‌ی آن نیروی هوایی قادر به نگهداری و تعمیر هواپیماها بدون کمک پیمان‌کاران امریکایی نبود.
حمایت هوایی ایالات متحده از نیروهای دولتی در طول جنگ ۲۰ ساله علیه شورشیان طالبان کلیدی بود. حذف آن، همراه با ناتوانی نیروی هوایی افغانستان در پر کردن خلأ، یکی از عواملی بود که به پیروزی گسترده طالبان در هنگام عقب‌نشینی امریکایی ها کمک کرد.
دفتر بازرس کل روز دوشنبه به آسوشیتدپرس گفت که به ندرت پیش می‌آید که گزارش‌های سیگار طبقه‌بندی شوند، اما زمانی که این اتفاق بیفتد، یک نسخه از گزارش‌های طبقه‌بندی‌شده توسط پنتاگون در کمتر از دو ماه منتشر می‌شود. این دفتر گفت که نمی‌داند چرا وزارت دفاع بیش از یک سال طول کشید تا این گزارش خاص را از حالت طبقه‌بندی خارج کند، یا چرا اکنون، پنج ماه پس از به قدرت رسیدن طالبان، چنین کاری کرده است.
سیگار هزینه‌ها و روند پیشرفت واشنگتن در افغانستان را از زمان تأسیس این دفتر در سال ۲۰۰۸ ردیابی و مستند کرده است. این سازمان گزارش‌هایی متوالی منتشر کرده بود که فساد، ناکامی‌ها و ضعف‌های رهبری افغانستان و ایالات متحده در ارتش افغانستان را مستند و توصیه‌هایی را در زمینه‌های قابل اصلاح ارائه کرده بود.
از زمان شروع مبارزه به رهبری ایالات متحده در سال ۲۰۰۱ که طالبان را سرنگون کرد و در طول جنگ طولانی پس از آن، واشنگتن بیش از ۱۴۵ میلیارد دالر برای بازسازی در افغانستان و نزدیک به ۱ تریلیون دالر برای مشارکت نظامی خود هزینه کرد. میلیاردها دالر صرف شکل‌گیری و آموزش نیروهای نظامی افغانستان شد.
بایدن در ماه اپریل اعلام کرد که بنابر توافق میان دولت ترامپ و طالبان، آخرین سربازهای خارجی (۲ هزار و ۵۰۰ تا ۳ هزار و۵۰۰ سرباز امریکایی به همراه ۷ هزار و۵۰۰ سرباز ناتو) افغانستان را ترک خواهند کرد. این اعلامیه باعث فروپاشی سریع نیروهای دفاعی افغانستان شد.
نفوذ طالبان در کشور سریع بود و بسیاری از مناطق بدون درگیری سقوط کردند زیرا سربازان افغان، که بسیاری از آن‌ها ماه‌ها بود حقوق خود را از دولت افغانستان دریافت نکرده بودند، گریختند. نیروهای نظامی افغانستان در ماه‌های جون و جولای سال گذشته به مواضع طالبان در برخی مناطق حمله کردند، اما برای مهار این موج کافی نبود.
طالبان در ۱۵ آگست پس از فرار اشرف غنی، به کابل حمله کرده و اختیار امور کشور را در دست گرفتند؛ تا پایان ماه آگست، ایالات متحده خروج آشفته خود و تخلیه ده‌ها هزار افغان را تکمیل کرد.
در ماه‌های گذشته، مقامات افغان هشدار داده بودند که نیروی هوایی قادر نیست به تنهایی مقاومت کند. عطا محمد نور، رهبر جهادی قدرتمند در شمال افغانستان که یکی از متحدان کلیدی ایالات متحده در شکست طالبان در سال ۲۰۰۱ بود، گفت که ناوگان بیش از حد مورد استفاده قرار گرفته و تعمیر و نگهداری نشده است.
((بیشتر هواپیماها زمین‌گیر شده‌اند. آن‌ها نمی‌توانند پرواز کنند و مهمات اکثر آن‌ها تمام شده است.))
گزارش سیگار که به تازگی از طبقه‌بندی خارج شده، می‌گوید که بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹، ایالات متحده ۸ و نیم میلیارد دالر را برای «حمایت و توسعه» نیروی هوایی افغانستان و واحد نخبه آن، جناح مأموریت ویژه، هزینه کرده است. اما این گزارش هشدار داده بود که هر دو از آمادگی خوبی برخوردار نیستند. همچنین نسبت به حذف صدها پیمان‌کار امریکایی که وظیفه‌ی نگهداری ناوگان را برعهده داشتند، هشدار داده بود.
بر اساس این گزارش، ناتو و ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ از ساخت نیروی هوایی برای اطمینان از داشتن شانسی برای بقای بلندمدت منصرف شده بودند.
اما سوپکو تلاش‌های آن‌ها را ناموفق ارزیابی کرد و گفت که نیروی هوایی افغانستان نتوانست پرسنل واجد شرایط لازم را برای کسب استقلال به دست آورد.
او گفت که ترکیبی از پرسنل نظامی ایالات متحده و ناتو و همچنین پیمان‌کاران تحت تمویل ایالات متحده، بر آموزش خلبانان تمرکز کرده بودند، اما آموزش ۸۶ درصد از پرسنل نیروی هوایی افغانستان به شمول کارکنان پشتیبانی آن را در اولویت قرار نداده بودند.
ساپکو گفت با وجود این‌که وزارت دفاع ایالات متحده در مورد پیشرفت نیروی هوایی افغانستان «در قابلیت‌های عملیات جنگی، مهارت خلبانی و نیروی زمینی، و همچنین ادغام (عملیات) هوا به زمین» تبلیغ می‌کرد، آن‌ها «همچنان با محدودیت‌های سرمایه انسانی و رهبری، چالش‌ها، سوءاستفاده از هواپیما و وابستگی به پشتیبانی لجستیکی پیمان‌کاران (امریکایی) دست‌وپنجه نرم می‌کردند.»
