در مصاحبهای که سخنگوی طالبان، ذبیحالله مجاهد با شبکه اسکای نیوز انجام داد، چند موضوع حساس و کلیدی درباره وضعیت سیاسی، امنیتی و حقوقی افغانستان مطرح شد:
درباره پایگاه هوایی بگرام، مجاهد تأکید کرد: «افغانها هرگز اجازه نخواهند داد که سرزمینشان تحت هیچ شرایطی به کسی واگذار شود.»
دربارهٔ بهرسمیتشناختن طالبان نیز گفت که این گروه با «مشکل مشروعیت» روبهرو نیست، زیرا برخی کشورها بالفعل و عملاً آن را به صورت خصوصی یا غیررسمی به رسمیت شناختهاند.
در پاسخ به پرسش درباره بازگشایی مدارس دختران، او اظهار داشت که نمیتواند وعدهای بدهد، و یادآور شد که دولت آموزش دختران را موقتیاً بسته است و سیاستهای جدید مطابق با «اصول شریعت اسلامی و فرهنگ افغانی» تدوین خواهد شد.
او درباره قطع اخیر اینترنت به مدت ۴۸ ساعت گفت اطلاعی از دلیل این خاموشی ندارد و وزارت مخابرات هم اطلاعیهای رسمی نداده است.
همچنین اشاره کرد که زنان از تحصیل در رشتههای «صحی» (پزشکی و پرستاری) منع شدهاند و این تصمیم را در دورهای میداند که علما صلاحیت تصمیمگیری در چارچوب شریعت را دارند.
تنش جدید درباره بگرام
در روزهای اخیر، دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین آمریکا، خواستار بازپسگیری پایگاه بگرام شده و تهدید کرده است:
«اگر افغانستان بگرام را به کسانی که آن را ساختهاند باز ندهد، حوادث بدی رخ خواهد داد!»
طالبان نیز فوراً واکنش نشان داده و گفته است واگذار کردن حتی یک وجب از خاک افغانستان «ممنوع و غیرممکن» است.
این در حالی است که طبق توافق دوحه (۲۰۱۹) میان آمریکا و طالبان، یکی از تعهدات آمریکا این بود که از تهدید نظامی علیه استقلال یا تمامیت ارضی افغانستان خودداری کند. طالبان در سخنان مجاهد نیز به این توافق اشاره کرده است.
قطع اینترنت و پیامدهای سنگین آن
اخیراً افغانستان شاهد خاموشی گسترده اینترنت و تلفن همراه به مدت ۴۸ ساعت بوده است.
این اقدام باعث اختلال شدید در بانکی، تجارت، ارتباطات و تحصیل آنلاین شده است.
سازمانهای حقوق بشری آن را «قطع ارتباط عمومی» و «آسیب به آموزش و حقوق زنان» دانستهاند.
طالبان تا کنون توضیح شفاف درباره دلیل خاموشی ندادهاند. مجاهد در مصاحبه خود گفته است «اطلاعی ندارد».
ممنوعیت آموزش زنان در رشتههای پزشکی
یکی از تصمیمات بحثبرانگیز طالبان این است که زنان حق تحصیل در رشتههای پزشکی و پرستاری ندارند.
سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری این سیاست را «تبعیض دودویی و تهدیدآمیز برای سلامت زنان» توصیف کردهاند.
طالبان در پاسخ گفتهاند که «به اندازه کافی پزشک زن در کشور وجود دارد» و موضوع را برای بحث در میان علما گذاشتهاند.
تحلیل همدم نیوز
۱. نماد اقتدار و کنترل خاک
اظهارات طالبان درباره بگرام، بر حفظ حاکمیت و استقلال افغانستان تأکید میکند. این پیام به مخاطبان داخلی و خارجی ارسال میشود که هیچ بخشی از کشور را در ازای فشار یا پیشنهاد تسلیم نخواهند کرد — یک موضع قوی در مقابل خواستههای امریکا.
۲. بحران مشروعیت و تلاش برای مشروعیتسازی
طالبان سعی دارد مشروعیت خود را از طریق گفتن اینکه برخی کشورها آنها را بهطور خصوصی به رسمیت شناختهاند تقویت کند. اما در عرصه بینالمللی، تعداد کشورهایی که رسماً طالبان را به رسمیت میشناسند بسیار محدود است (تنها روسیه بهصورت رسمی تا کنون).
۳. ابزار کنترل و محدودیت آزادیها
قطع اینترنت، ممنوعیت آموزش زنان و کنترل رشتههای مهم تحصیلی، نشان میدهند طالبان در حال تمرکز بر محدودسازی ابزارهای ارتباطی و آزادیهای فردی است. این اقدامات میتواند هم اعتراضات عمومی را خفه کند و هم مانع هماهنگی فعالان حقوق بشر شود.
۴. پیامدهای انسانی اجتماعی و اقتصادی
خاموشی اینترنت و قطع ارتباط، زندگی روزمره مردم را دشوارتر کرده است. کسبوکارها، خدمات عمومی و بهویژه تحصیل زنان آسیب دیدهاند. محدودیت تحصیل زنان در رشتههای صحی امکان دسترسی به خدمات بهداشتی برای زنان را کاهش میدهد و نگرانیهای جدی در زمینه سلامت عمومی باقی میگذارد.
۵. چالش برای جامعه بینالمللی
در حالی که طالبان خواستار تعامل و روابط سازنده با خارجیها است، اما سیاستهایش زمینههای تنش شدید را فراهم میکند. کشورهای دوست افغانستان و نهادهای بینالمللی باید میان تعامل مبتنی بر منافع و فشار برای احترام به حقوق بشر تعادل برقرار کنند.
