براساس یک گزارش دولتی که با کنگره امریکا در میان گذاشته شده و به شبکه خبری ای‌بی‌سی رسیده است، دست‌کم ۳۶ هزار و ۴۳۳ مهاجر افغان که قرار است در امریکا اسکان داده شوند و یا مسکن‌گزین شده‌اند، مسیر مستقیمی برای تضمین اقامت قانونی دایمی در این کشور ندارند.

شبکه خبری ای‌بی‌سی گزارش داده است که این رقم پیش از این گزارش نشده بود که بیش از ۴۰ درصد از ده‌ها هزار افغانی را نشان می‌دهد که به عنوان بخشی از بزرگ‌ترین عملیات تخلیه و اسکان مجدد توسط دولت امریکا، به این کشور منتقل شده‌اند.

طبق این گزارش، مهاجرانی که واجد شرایط اقامت دایمی نیستند، در بلاتکلیفی قانونی باقی خواهند ماند، مگر این که کنگره آن‌ها را قانونی کند.

شبکه خبری ای‌بی‌سی هم‌چنان گزارش شده است که برنامه پناهندگی امریکا با شمار ۴۱۲ هزار درخواست به تعویق افتاده مواجه است که ممکن است برخی پرونده خود را از دست بدهند و در مرحله اخراج قرار بگیرند.

کریش اومارا ویگناراجه، رییس اداره مهاجرت و پناهندگی لوتری، گفته است: «ما از کنگره می‌خواهیم که به سرعت قانون تنظیم افغانستان را تصویب کند». او که در زمینه کمک به مهاجران افغان کار می‌کند، این روش را نیاز فوری برای اسکان خوانده است.

دولت بایدن به دلیل سقوط دولت افغانستان و تسلط سریع طالبان، روندی را که سال‌ها برای پناهندگی باید طی می‌شد، دور زد و هزاران افغان را به امریکا انتقال داد. در این روند، پناهندگان یک سال پس از ورود به امریکا واجد شرایط اقامت دایم می‌شدند.

امریکا از یک مرجع حقوقی بشردوستانه به نام «آزادی مشروط» برای پذیرش مهاجران افغان پس از بررسی آن‌ها در پایگاه‌های نظامی در خاورمیانه و اروپا استفاده کرده است. این روش به مهاجران اجازه می‌دهند که برای دو سال در امریکا به صورت قانونی زندگی و کار کنند، اما ویزای بشردوستانه، به آن‌ها اقامت دایمی نمی‌دهد.

با این حال، براساس گزارش وزارت امنیت داخلی امریکا که روز جمعه، ۸ دلو، با کنگره در میان گذاشته شده است، تا ۱۵ نوامبر سال گذشته به ۷۰ هزار و ۱۹۲ افغان ویزای بشردوستانه اعطا شده است. گفته شده است که پنج فرد تخلیه شده پس از لغو ویزای بشردوستانه در مراحل اخراج قرار گرفته‌اند. در این گزارش وزارت امنیت داخلی امریکا دلایلی برای خاتمه ویزای «آزادی مشروط» این افراد ارائه نشده است، اما ممکن است ناشی از فعالیت مجرمانه باشد.

در گزارش وزارت امنیت داخلی امریکا هم‌چنان آمده است که ۳۶ هزار و ۸۲۱ شهروند افغانستان می‌تواند از طریق برنامه ویزای مهاجرت ویژه «SIV» واجد شرایط اقامت دایم شوند. این افراد و یا اعضای خانواده‌شان به نیروهای امریکایی در افغانستان کمک کرده‌اند. این افراد قرار است که از این طریق درخواست دریافت اقامت دایمی بدهند.

همسر و فرزندان دارند‌گان ویزای مهاجرتی ویژه، به صورت خودکار واجد شرایط دریافت «گرین کارت» هستند، اما این برنامه نیز زمان‌بر است.

به این ترتیب، شمار محدودی از افغان‌هایی که تخلیه شده‌اند، نیازی به پذیرش ویزای حقوق بشردوستانه نداشته‌اند. این افراد قبلا مجوز قانونی برای ورود به امریکا را گرفته بودند. این افراد شامل سه هزار و ۵۲۹ نفری که اقامت دایمی داشته و سه هزار و ۲۹۰ دارنده ویزای ویژه مهاجرت می‌شوند.

براساس آخرین آمار، بیش از ۷۶ هزار شهروند افغانستان به امریکا آورده شده‌اند. از این میان، ۶۷ هزار نفر توسط آژانس‌های اسکان مجدد و یا خانواده‌های‌شان در سراسر امریکا اسکان داده شده‌اند.

هم‌چنان حدود هشت هزار نفر در سه پایگاه نظامی در نیوجرسی، ویرجینیا و ویسکانسین باقی مانده‌اند. دولت امریکا امیدوار است تا اواسط فبروری تمامی افراد تخلیه شده را از تاسیسات نظامی جابه‌جا کند.

با این حال، گفته شده است که حدود دو هزار و ۵۰۰ شهروند افغانستان منتظر پروازهای ایالات متحده امریکا در پایگاه‌های قطر و امارات متحده عربی هستند.

در گزارش شبکه خبری ای‌بی‌سی به نقل از وزارت امنیت داخلی امریکا آمده است که صدها شهروند افغانستان از ورود به امریکا منع شده‌اند. دلایل این موانع، نگرانی‌های امنیتی گفته شده است. این افراد باید تحت بررسی‌های اضافی قرار گیرند. تا اوایل ماه جاری جنوری، ۸۸ مهاجری که از ورود به ایالات متحده منع شده بودند به همراه ۱۱۳ عضو خانواده‌شان در کوزوو باقی ماندند و تحت بازرسی قرار گرفتند.

در خزان گذشته، کنگره امریکا مهاجران افغان را واجد شرایط دریافت مزایای اسکان مجدد پناهند‌گان از جمله خدمات صحی، کمک مستقیم برای خرید مایحتاج اولیه مانند غذا و مسکن کرد. هم‌چنین به مقامات پناهند‌گی ایالات متحده دستور داده شده است تا رسید‌گی به درخواست‌های ارسال شده توسط مهاجران را تسریع بخشند.

با این حال، گفته شده است که تلاش برای معرفی و تصویب یک قانون تنظیم افغانستان که اجازه اقامت دایم را به مهاجران ارائه می‌کند، تاکنون در کنگره متوقف شده است. با وجودی که کمپین‌های پر سروصدایی نیز از سوی مدافعان مهاجرت به اجرا درآمده است.

یک مقام ارشد مهاجرتی کاخ سفید در اوایل ماه جاری میلادی گفته بود که دولت بایدن می‌خواهد کارهای بیش‌تری را برای مهاجران افغان از طریق قانونی انجام دهد که به این افراد اجازه می‌دهد به صورت مستقیم برای اقامت دایمی درخواست بدهند و روند پناهند‌گی را دور بزنند. استر اولواریا، گفته بود که کنگره اما در این مورد با دولت همکاری نکرده است و به این دلیل مهاجران روند پناهند‌گی را طی می‌کنند.

با این حال، سخنگوی امنیت ملی امریکا گفته است که دولت «فعالانه» به افراد تخلیه شده کمک می‌کند تا درخواست پناهند‌گی یا ویزای مهاجرتی ویژه را ارسال کنند. این سخنگو به شبکه خبری سی‌بی‌اس گفت: «ما از کنگره خواسته‌ایم قانونی را تصویب کند تا به شرکای افغان ما که از طریق آزادی مشروط بشردوستانه وارد شده‌اند، مسیر روشنی برای رسیدن به وضعیت دائمی بدهند.»

در حالی که تلاش برای اسکان مجدد شهروند افغانستان امریکا مورد حمایت دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات قرار گرفته‌اند، اما بسیاری از جمهوری‌خواهان در مورد بررسی چگونگی مهاجران توسط امریکا سوالاتی را نیز مطرح کرده‌اند. وزارت امنیت داخلی امریکا گفته است که مجری قانون فدرال و آژانس‌های اطلاعاتی غربال‌گری‌های بیومتریک و بیوگرافی را در مورد افراد تخلیه شده انجام می‌دهند.

در گزارش وزارت امنیت داخلی امریکا آمده است که ۳۶ هزار و ۴۳۳ نفر که واجد شرایط اقامت دایمی نیستند، شامل اعضای خانواده شهروندان امریکایی، دارندگان گرین‌کارت و یا متقاضیان ویژه ویزای مهاجرات هستند. تاکنون متقاضیان بالقوه ویزای مهاجرت ویژه شامل این افراد شناسایی نشده‌اند.

بدون اقدام کنگره برای تصویب قانون، برخی از افراد تخلیه شده می‌توانند اقامت دایم خود را از طریق برنامه پناهندگی یا حمایت مالی یکی از خانواده شهروند امریکایی واجد شرایط دریافت کنند. اما بسیاری از این افراد ممکن است که اعضای خانواده شهروند امریکایی نداشته باشند و برخی ممکن است شرایط قانونی برای پناهند‌گی کامل نتوانند.

اداره مهاجرت و کمرگ امریکا گفته است که این کشور از اواخر سال ۲۰۲۰ به این طرف، پرواز اخراج به افغانستان نداشته است، اما سرنوشت تخلیه‌شد‌گانی که واجد شرایط نیستند، نامشخص است.

مدافعان پناهند‌گان گفته‌اند که همه نگرانی‌های قانونی در صورتی که قانون تنظیم افغانستان تصویب شود، رفع می‌شود.

کریش اومارا ویگناراجه می‌گوید که چشم‌اندازی که برای طی مراحل پناهندگان ترسیم می‌شود، تاریک است. او خاطرنشان کرده است که برخی از افراد تخلیه شده از ترس امنیت خود، اسنادی را که ممکن است برای پرونده پناهندگی مورد نیاز باشد، از بین بردند. به گفته او، بسیاری به معنای واقعی کلمه صرفا با لباس‌هایی که در پشت خود داشتند، تخلیه شده‌اند.