مقدمه
دولت ایران اعلام کرده است که طرح سرشماری اتباع خارجی که با هدف شناسایی افراد غیرمجاز و تنظیم وضعیت حقوقی آنان اجرا شده بود، تا پایان سال جاری اعتبار دارد و دیگر تمدید نخواهد شد. این تصمیم، نگرانی‌های زیادی را در میان مهاجران افغان در ایران برانگیخته است، چرا که بسیاری از آنان ممکن است با چالش‌های جدیدی در مسیر اقامت و معیشت خود مواجه شوند.
جزئیات طرح سرشماری اتباع خارجی
نادر یاراحمدی، مشاور وزیر کشور و رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی ایران، در حاشیه همایش مدیران کل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری‌های سراسر ایران در اصفهان اعلام کرد که این طرح هیچ‌گونه تعهدی برای دولت ایران ایجاد نکرده است. وی تأکید کرد که اتباع خارجی تنها در صورتی مجاز به اقامت خواهند بود که در مشاغل تعیین‌شده مفید تشخیص داده شوند، در غیر این صورت باید به کشورهای خود بازگردند.
این طرح که به منظور شناسایی دقیق مهاجران و تنظیم سیاست‌های جدید مهاجرتی اجرا شده است، از سوی بسیاری از مهاجران به عنوان اقدامی برای سخت‌تر شدن شرایط اقامت تلقی می‌شود. به گفته یاراحمدی، نزدیک به ۹۹ درصد از پناهندگان حاضر در کشور شناسایی شده و برای آنان کارت آمایش صادر شده است.
پیامدهای تصمیم دولت ایران برای مهاجران افغان
تصمیم دولت ایران مبنی بر عدم تمدید این طرح، می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای مهاجران افغان داشته باشد. بسیاری از افغان‌هایی که سال‌ها در ایران زندگی کرده‌اند و در بخش‌های مختلف اقتصادی، به‌ویژه در حوزه ساخت‌وساز، کشاورزی و خدمات، فعالیت دارند، اکنون با آینده‌ای نامعلوم مواجه هستند. برخی از مهم‌ترین چالش‌هایی که مهاجران افغان با آن روبه‌رو خواهند شد عبارتند از:
1. افزایش خطر اخراج و بازگشت اجباری: با پایان طرح سرشماری، امکان بازداشت و اخراج مهاجران غیرمجاز افزایش می‌یابد.
2. سخت‌تر شدن شرایط اقامت قانونی: تنها کسانی که در مشاغل تعیین‌شده مجاز به کار باشند، امکان تمدید اقامت خواهند داشت.
3. چالش‌های اقتصادی و معیشتی: بسیاری از مهاجران افغان در بخش‌های غیررسمی فعالیت دارند و این تصمیم می‌تواند موجب افزایش مشکلات معیشتی آنان شود.
4. نیاز به همکاری بیشتر میان افغانستان و ایران: دولت افغانستان باید اقدامات دیپلماتیک بیشتری برای تسهیل شرایط بازگشت مهاجران یا تمدید اقامت آنان انجام دهد.
واکنش‌ها و راهکارهای پیشنهادی
بسیاری از نهادهای حقوق بشری و سازمان‌های مدافع مهاجران نسبت به پیامدهای احتمالی این تصمیم ابراز نگرانی کرده‌اند. برخی پیشنهاد می‌کنند که دولت افغانستان باید مذاکرات دیپلماتیک را برای حمایت از حقوق اتباع خود در ایران تقویت کند. همچنین، ارائه تسهیلات برای بازگشت داوطلبانه و ایجاد فرصت‌های شغلی در داخل افغانستان می‌تواند از فشارهای ناشی از این تصمیم بکاهد.
نتیجه‌گیری
با توجه به پایان مهلت طرح سرشماری اتباع خارجی در ایران و عدم تمدید آن، مهاجران افغان با چالش‌های جدیدی مواجه خواهند شد. ضرورت دارد که دولت افغانستان و سازمان‌های بین‌المللی در جهت حمایت از حقوق این مهاجران گام‌های جدی‌تری بردارند و راه‌حل‌های پایدار برای بهبود وضعیت آنان ارائه کنند.
